Zygmunt Padlewski (ur. 1 stycznia 1836 r. w Czerniawce Małej k. Berdyczowa, zm. 15 maja 1863 r. w Płocku) - działacz niepodległościowy, generał powstania styczniowego.
Urodził się w majątku rodzinnym. Był synem Władysława - powstańca listopadowego i Judyty z Lubicz-Potockich. W 1859 r. ukończył Akademię Artylerii w Petersburgu, gdzie nawiązał kontakt z organizacją wojskową o charakterze spiskowo-rewolucyjnym. Jesienią 1861 r. wyjechał do Francji, gdzie działał wśród polskiej organizacji. W Paryżu objął przewodnictwo Towarzystwa Młodzieży Polskiej. Wiosną 1862 r. został w polskiej szkole wojskowej w Genui instruktorem artylerii oraz wykładowcą matematyki, strategii, taktyki i historii wojen. Po zamknięciu szkoły przez rząd włoski, Padlewski podjął starania o utworzenie jej w Londynie. Latem 1862 r. powołany został przez Komitet Centralny Narodowy na stanowisko naczelnika wojskowego Warszawy. W październiku tegoż roku był jedynym wojskowym w składzie KCN. Wobec wcześniejszego wybuchu powstania wywołanego "branką" wziął na siebie akcję ataku na Płock (17 stycznia 1863 r.), jednak dowództwa nie utrzymał w ręku. Po wcześniejszych niepowodzeniach opanował sytuację w Płockiem i otrzymał od KCN nominację na naczelnika województwa płockiego.
Na początku marca 1863 r. przeniósł się do Puszczy Kurpiowskiej. W powiecie przasnyskim objął dowództwo nad oddziałem Władysława Cichorskiego (Zameczka) i 9 marca stoczył wielogodzinny bój pod Myszyńcem, stawiając czoło pułkownikowi Wałujewowi. Po tej bitwie Padlewski zamierzał opanować Chorzele i przejąć transport broni z Prus, jednak projekt ten wskutek zmęczenia swoich oddziałów musiał zarzucić. Po krótkim odpoczynku w Zarębach dotarł do Drążdżewa. Tam 12 marca zaskoczony został przez ppłka Goriełowa. Z dużymi stratami (poległ m. in. Edward Rolski) wycofał się do Puszczy Kurpiowskiej. 14 marca zaatakował komorę celną w Chorzelach i rozpędził straż graniczną, jednak spodziewanego uzbrojenia nie znalazł. Opuścił miasto i przedostał się w kierunku Mławy na spotkanie z oddziałkiem Józefa Malinowskiego. Po klęsce 21 marca pod Radzanowem rozpuścił oddział, nie czując się na siłach stawiać dalej oporu. Został za to ukarany naganą przez Rząd Narodowy i zwolniony ze stanowiska naczelnika. 21 kwietnia 1863 r. między Borzyminem a Studzianką Padlewski został ujęty przez władze rosyjskie. 1 maja skazany został na karę śmierci. Odmówił zwrócenia się o łaskę do cara i dwa tygodnie później rozstrzelany za rogatkami płońskimi w Płocku.
Ulice Zygmunta Padlewskiego są m. in. w Płocku, Mławie, Płońsku, Ostrołęce, Chorzelach, Myszyńcu, Kadzidle i Baranowie.
BIBLIOGRAFIA
1. Władysław Karbowski, Zygmunt Padlewski 1835-1863, Warszawa 1969.
2. Stefan Kieniewicz, Padlewski Zygmunt (1835-1863), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXIV, Olszamowski Bolesław - Padlewski Zygmunt, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s. 811-812.
3. Andrzej Jerzy Papierowski, Jerzy Stefański, Płocczanie znani i nieznani, Płock 2002, s. 453-454.
4. Radosław Waleszczak, Przasnysz w latach 1795-1866, Przasnysz 2008, s. 306-310.
5. Elżbieta Zielińska, Wpisani w historię. Słownik biograficzny województwa ostrołęckiego, Ostrołęka 1990, s. 130-131.