Józef Sawa - Caliński 

Józef Sawa-Caliński (ur. ok. 1736 r. w Stepaszkach nad Bohem, zm. 7 ub 8 maja 1771 r.) - jeden z przywódców konfederacji barskiej, bohater poematów Juliusza Słowackiego.
Syn kozackiego pułkownika Sawy Czałego (zm. 1741), dowódcy nadwornych kozaków hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego w Niemirowie, nobilitowanego za panowania Augusta II Mocnego i nieznanej z nazwiska szlachcianki. Był wychowany na północnym Mazowszu, w ziemi zawkrzeńskiej.
Na początku konfederacji utworzył oddział w sile 2000 ludzi, walczący na Mazowszu, Podlasiu, Pomorzu oraz w innych rejonach dawnej Rzeczpospolitej (docierał pod Kalisz, Sieradz, Radom, Lublin). Jako jedną ze swoich baz wykorzystywał zamek w Szreńsku. Brawurowymi akcjami zyskał wielką popularność wśród rzesz szlacheckich, które obrały go w 1770 r. regimentarzem płockim, a potem marszałkiem wyszogrodzkim. Do znanych żołnierzy Józefa Sawy-Calińskiego należeli Antoni Madaliński i Jan Kuźma, jeden z porywaczy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Marszałek brzeski litewski konfederacji, starosta lachowicki Onufry Gniewomir Bęklewski przez pewien czas połączył swój oddział z oddziałem Józefa Sawy-Calińskiego. Do swojego oddziału zaciągnął Sawa-Caliński wielu Kurpiów, źródła mówią nawet o sześciuset.
26 kwietnia 1771 r., okrążony przez Rosjan pod Szreńskiem, został ciężko ranny w czasie walk. Wyniesiony przez towarzyszy z pola walki i ukryty w lasach, następnego dnia został ujęty przez Rosjan. Przewieziony najpierw do Przasnysza, następnie w okolice Warszawy (Praga), gdzie zerwał bandaże i zmarł z upływu krwi. Niektóre źródła podają, że Sawa zmarł w Przasnyszu. Według Jędrzeja Kitowicza "pochowano go w polu pod figurą bez wszelkiego obrządku kościelnego pod Przasnyszem". Istniejący dziś krzyż kamienny w Klewkach z 1936 r., fundacji F. I. Bieńkowskich, wniesiony na miejscu dawniejszej figury, wskazuje się jako domniemane miejsce pochówku sławnego konfederata. Po śmierci Sawy dowództwo przejął Józef Czachorowski.
Sawa-Caliński był bohaterem wielu utworów literackich - poematów: Beniowskiego i Snu srebrnego Salomei Juliusza Słowackiego; powieści: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego (1839) Henryka Rzewuskiego; pieśni (m.in. Piosenka o Drewiczu) i dum (Duma o Sawie zanotowana przez Oskara Kolberga).
9 listopada 2017 r. został zarządzeniem zastępczym wojewody mazowieckiego patronem ulicy na terenie dzielnicy Bielany w Warszawie w miejsce Antoniego Parola. Jednak 29 maja 2018 r. zarządzenie to uchylił Wojewódzki Sąd Administracyjny. Sawa-Caliński patronuje ulicy w Krakowie (w dzielnicy Nowa Huta).
BIBLIOGRAFIA
1. Piotr Kaszubowski, O Sawie, "Tygodnik Przasnyski", nr 49 z 6.12.2016, s. 19.
2. Jędrzej Kitowicz, Pamiętniki do panowania Augusta III i Stanisława Augusta, Poznań 1840, s. 232-235.
3. Wiesław Majewski, Kurpie w konfederacji barskiej. Na 225 rocznicę konfederacji barskiej, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego", R. 7, 199,3, s. 97-100.
4. Wacław Szczygielski, Sawa Caliński Józef, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV: Sapieha Jan - Schroeder Eliasz, Warszawa-Kraków 1994, s. 273-278.