Stefan Gołębiowski

GOŁĘBIOWSKI Stefan (1900-1991) – poeta, pedagog.

Urodził się 29 listopada 1900 r. w Bieżuniu k. Żuromina, w rodzinie chłopskiej. Był synem Franciszka i Franciszki z Budzichów. Do szkół uczęszczał w Płocku, początkowo do rządowego gimnazjum rosyjskiego, następnie do Gimnazjum Polskiego Męskiego (od 1918 r. Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły). W l. 1921-25 studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując dyplom nauczyciela szkół średnich. 
Od 1925 do 1939 r. był nauczycielem języka polskiego w gimnazjum koedukacyjnym w Przasnyszu. Prowadził kółko polonistyczne, przygotował z uczniami inscenizacje wielkich dzieł literatury polskiej: „Odprawy posłów greckich” J. Kochanowskiego, „Warszawianki” i „Wesela” S. Wyspiańskiego. Uczył ponadto w szkole apostolskiej – niższym seminarium zakonnym, prowadzonym przez przasnyskich pasjonistów. W 1927 r. ożenił się z nauczycielką, Henryką z Kozłowskich, ale małżeństwo nie przetrwało próby czasu. 
Jako poeta zadebiutował na łamach „Skamandra” w 1936 r. Przez kilka następnych lat publikował  jeszcze na łamach „Gazety Polskiej”, „Okolicy Poetów”, „Tygodnika Ilustrowanego”. W czasie pobytu w Przasnyszu wydał swój pierwszy tomik wierszy – Kłos słońca. 
W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Bieżuniu. Był organizatorem i nauczycielem tajnego szkolnictwa. Po wojnie został dyrektorem i nauczycielem Liceum im. Władysława Orkana w Bieżuniu (1945-1965). Wznowił twórczość poetycką, publikował początkowo pod pseudonimem Jan Smutek. Jego wiersze pojawiały się na łamach :”Odrodzenia”, „Twórczości”, „Nowin Literackich”, :”Tygodnika Powszechnego”, „Kuźnicy”, „Tygodnika Kulturalnego”, „Poezji”, „Życia Literackiego”, „Pięciu Rzek”. 
Był radnym Gromadzkiej Rady Narodowej w Bieżuniu (od 1947 r.), następnie Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie (1955-1961), w l. 1957-1962 posłem na sejm. Prowadził aktywną działalność społeczną (budowa dróg, regulacja rzeki Wkry, organizowanie placówek oświaty, kultury i służby zdrowia). W 1953 r. został członkiem Związku Literatów Polskich, był też członkiem honorowym Towarzystwa Naukowego Płockiego i Mazowieckiego Towarzystwa Kultury. 
Wydał zbiory wierszy: Kłos słońca (1937), Trud (1953), Gwiazdy kwitną (1956), Ziarno życia (1960), Zamysły (1963), Alter ego (1964), Owoc światła (1965), Obraz głosu (1967), Bez opamiętania (1969), Do dnia białego (1971), Małe poematy (1973), Wilgotna gwiazda (1974), Utwory poetyckie (1975), Poezje wybrane (1976), Do Ariadny (1979), Powołanie (1979), Sierpienie (1979), Na odwiecznym wzgórzu (1980), Do nieznajomej (1981), Fraszki na wety (1982), Daję słowo (1985), Drzewieniec (1986) oraz tom prozy Stworzenie (1972). Szerokie uznanie zyskał jako tłumacz i edytor utworów Horacego; wydał m. in. Wiersze wybrane (1971), Pieśni (1973), Dzieła, t. 1-2 (1980), Dzieła (1986). Pozostawił obszerne wspomnienia pt. Wizerunek trójosobowy, które przechowywane są w Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu. 
Za twórczość literacką otrzymał wiele nagród, m. in. nagrodę WRN w Warszawie (1960), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1973), Nagrodę Honorową Warmii i Mazur (1980), nagrodę im. J. Chałasińskiego w dziale upowszechniania kultury, przyznawaną przez „Tygodnik Kulturalny” (1982), a także Krzyż Oficerski (1959) i Krzyż Komandorski z Gwiazdą (1985) Orderu Odrodzenia Polski, Order Sztandaru Pracy II klasy (1974) i I klasy (1980), tytuł Zasłużony Nauczyciel PRL (1963). 
Żywe kontakty ze społecznością Przasnysza oraz z dawnymi wychowankami utrzymywał do końca życia. W  czerwcu  1959  r.,  już  jako  poseł,  zasiadał za stołem prezydialnym I Zjazdu Absolwentów i Wychowanków Gimnazjum i Liceum w Przasnyszu. Był uczestnikiem kolejnych zjazdów i obchodów jubileuszowych szkoły, po raz ostatni w 1988 r. 
Stefan Gołębiowski zmarł 13 czerwca 1991 r. w Bieżuniu. Społeczeństwu Bieżunia podarował swój dom z wyposażeniem i ogrodem (dziś część Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu) oraz bogaty księgozbiór. W2021 r. dom poety oddano do użytku po przeprowadzeniu prac rewitalizacyjnych. Imię poety nosiło miejscowe gimnazjum, jest również w Bieżuniu ulica Stefana Gołębiowskiego. Od 1995 r. organizowany jest w Bieżuniu wojewódzki konkurs literacki jego imienia. W 2020 r. był głównym bohaterem periodyku „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” oraz XXV Ciechanowskiej Jesieni Poezji. 
BIBLIOGRAFIA
Biogram w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Gołębiowski. 
A. Borkowski, P. Kaszubowski, Przasnyskie portrety. Część druga, Przasnysz-Ciechanów 2008, s. 34-35.
P. Kaszubowski, Przasnyskie lata „Hefajstosa”, w: Stefan Gołębiowski (1900-1991), poeta, tłumacz Horacego, „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” nr 22, Ciechanów 2020, s. 54-66. 
S. Nowacki, Miłości i pasje Stefan Gołębiowskiego, tamże, s. 25-53. 
S. Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 313. 

Mieczysław Stusiński

STUSIŃSKI Mieczysław Adam (1971-2006), matematyka.

Urodził się 25 listopada 1937 r. w Bogatem k. Przasnysza jako syn Bolesława i Kazimiery Jadwigi z Zabielskich. Był absolwentem Liceum Ogólnokształcącego w Makowie Mazowieckim(1955), kursu z przedmiotów pedagogicznych, zakończonego maturą pedagogiczną w Ciechanowie (1958), Studium Nauczycielskiego w Ciechanowie (1961) oraz studium wieczorowego Wydziału Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego.  Pracę magisterską obronił w 1971 r. 
Od 1955 r. pracował jako nauczyciel w szkołach powiatu przasnyskiego: w Bogatem, Zarębach, Bartnikach i Przasnyszu. Najdłużej, bo w l. 1971-2006 uczył matematyki w Liceum Ogólnokształcącym im. Komisji Edukacji Narodowej w Przasnyszu. Cieszył się tam opinią znakomitego nauczyciela przedmiotu oraz idealnego wychowawcy. Był pierwszym przewodniczącym koła NSZZ Solidarność w przasnyskim LO (1980-81). Nie przyjął oferty wstąpienia do nowych związków i objęcia w nich funkcji przewodniczącego, jaką złożono mu w stanie wojennym. 
Przez wiele lat był czołowym szachistą Mazowsza. Reprezentował kluby LZS (LKS Grom) Przasnysz i LZS Ciechanów. W 1972 r. zajął 6. miejsce w mistrzostwach Polski nauczycieli w Jeleniej Górze. Dwukrotnie w 1985 i 1986 r. był mistrzem województwa ostrołęckiego. W 1962 r. był przez kilka miesięcy przewodniczącym Powiatowego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki. Siostra Mieczysława, Halina, była wicemistrzynią Polski nauczycieli w szachach, a sukcesy w tej dyscyplinie osiągał również brat, Tadeusz. W 1972 r. drużyna LZS Bogate w składzie: Halina Stusińska, Tadeusz Stusiński oraz Marek i Leszek Zabielscy, zajęła 3. miejsce w finale ogólnopolskiego turnieju szachowego o „Złotą Wieżę” w Cieszynie. W Bogatem odbywał się co roku szachowy Memoriał Haliny Stusińskiej.
M. Stusiński był cenionym poetą, autorem utworów satyrycznych o tematyce politycznej i obyczajowej, opowiadań, baśni oraz wierszy dla dzieci. Należał Klubu Literackiego „Przaśnik”, był też członkiem-założycielem Związku Literatów na Mazowszu (2009), Wydał: Szkice i próby (Przasnysz 2003), Rymowanki dla dzieci(Przasnysz 2006) oraz Zwierciadło pamięci. Opowiadania z okolic Przasnysza (Bogate 2009), pisane gwarą, o znakomicie skonstruowanych, humorystycznych dialogach. Utwory poetyckie M. Stusińskiego publikowane były w Almanachu przasnyskich poetów Na receptę (Przasnysz 2003) oraz w Almanachu Poetyckim Mławsko-Przasnyskim Zbliżenia (2007), także na łamach prasy lokalnej („Tygodnik Ostrołęcki”, „Gazeta Przasnyska”, „Tygodnik Ciechanowski”, „Kurier Mławski”, „Kurier Przasnyski”) i w periodykach literackich. 
Otrzymał Medal Stanisława Ostoja-Kotkowskiego w kategorii Twórca Uznany (2009) oraz nagrodę Przaśnika (2013), przyznawaną przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej. Mieszkał w Przasnyszu, miał żonę Jadwigę, nauczycielkę języka polskiego i dwóch synów: Marcina i Przemysława. Zmarł w Przasnyszu 10 lutego 2016r. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Sierakowie k. Przasnysza (kwatera A 200 ps, rząd 4, grób 16). 
BIBLIOGRAFIA
Biogram w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczysław_Stusiński.
A. Borkowski, P. Kaszubowski, Przasnyskie portrety. Część druga, Przasnysz-Ciechanów 2008, s. 88-89. 
P. Kaszubowski, Matematyk o duszy humanisty, „Tygodnik Przasnyski”, nr 7, 16.02.2016, s. 23.
A.Suchcicka, Magia matematyki, wymyślanki i proza życia: https://to.com.pl/magia-matematyki-wymyslanki-i-proza-zycia/ar/6277692. 

Alfred Borkowski

Alfred Henryk Borkowski (ur. 15 czerwca 1930 r. w Mchowie k. Przasnysza, zm. 12 lutego 2012 r. w Ciechanowie), lekarz pulmonolog, pisarz, działacz społeczny.
Absolwent Publicznej Szkoły Powszechnej w Przasnyszu (1945), Państwowego Gimnazjum i Liceum w Przasnyszu (matura 1951), Szkoły Felczerskiej w Bydgoszczy oraz Akademii Medycznej w Gdańsku (dyplom 1957). W 1967 uzyskał II stopień specjalizacji z zakresu chorób płuc.
Pracował jako lekarz w szpitalu w Suszu (w latach 1962–1967 był dyrektorem tegoż szpitala). W sierpniu 1967 został ordynatorem Oddziału Przeciwgruźliczego szpitala w Ciechanowie, od 1969 był ordynatorem Oddziału Chorób Płuc tegoż szpitala. W latach 1968–1972 prowadził Powiatową Przychodnię Obwodową w Ciechanowie. W 1996 przeszedł na emeryturę.
Radny miejski i powiatowy w Iławie (1961–1967), radny Miejskiej Rady Narodowej w Ciechanowie i Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, zastępca przewodniczącego Komisji Zdrowia WRN. Po reorganizacji podziału administracyjnego kraju zastępca przewodniczącego WRN w Ciechanowie (1975–1984). Prezes Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (1970–1975). W 1972 r. powołał w Ciechanowie Klub Pracy Twórczej i był jego prezesem do połowy 1986 r. W 1997 r. zorganizował oddział Związku Literatów Polskich (prezes do 2001 r.). Członek założyciel Związku Literatów na Mazowszu (2009). Przewodniczył Towarzystwu Przeciwtytoniowemu, od 1981 był członkiem Zarządu Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej.
Autor blisko 30 książek o tematyce regionalnej, biograficznej, dotyczących służby zdrowia oraz jedenastu zbiorów poezji. Jego utwory były tłumaczone na kilka języków europejskich oraz we fragmentach na japoński. Był publicystą czasopism medycznych, społeczno-kulturalnych i regionalnych. 

Wydał m.in. książki:
1. Wiersze wybrane (1976)
2. Klechdy ciechanowskie (1980; współautor Cezary Leżeński)
3. Obłok ciechanowski. Poezja (1981)
4. Ciechanowskie notatki okupacyjne (1984)
5. Swojemu miastu i swojej ziemi, cz. 1 i 2 (1985)
6. Opin i Bogna oraz legenda o Łydynce (1985)
7. Wiersze i klechdy (1985–1986)
8. Przy szpitalnym łóżku. Wiersze (1986)
9. Dr Karol Szwanke (1987)
10. Moja idea. Wiersze wybrane (1988)
11. Żydzi ciechanowscy (1989)
12. Krasnoludki Mazowsza (1990)
13. Ciechanowski almanach medyczny na rok 1990 (1990)
14. Ciechanoviana (1991)
15. Miłość ich dwojga, historia prawdziwa (1991)
16. Zeszyty Literackie nr 4 (1991: wiersze)
17. Opin i wojewodzianka (1992)
18. Saga mchowska
19. Diabelski tygiel (1994)
20. Mazowieckie zjawy (1994)
21. Złowieszcze echo nad Łydynią i Wkrą (1995)
22. Ciechanowscy medycy (1995)
23. Wahadło dusz. Poezja (1996)
24. Zakonnica, córka ubeka (1997)
25. Z lat wojny. Szkice ciechanowskie (1998)
26. Śladami nazwisk (2000)
27. Mazowieckie rymy okupacyjne (2001)
28. Medycyna i medycy przasnyscy (2001)
29. Ciechanowskie opowieści (2002)
30. Moje wspomnienia szkolne (2003)
31. Opowieści z rodzinnych stron. Przasnysz, Mchowo, Chorzele (2003)
32. Przasnyskie portrety. Część pierwsza (2004)
33. Tak pamiętają to ludzie (2004)
34. Ludzie pióra Mazowsza ciechanowskiego (2005)
35. Mchowo (2005)
36. Milczący kamień (2006: wiersze)
37. Myśli, spostrzeżenia, fakty. Zapiski (2006)
38. Rżany koń (2006)
39. O mojej Łydyni (2007: wiersze)
40. Wieczorne rozmyślania. Wybór wierszy (2008)
41. Miejscowości powiatu ciechanowskiego - wybrane informacje (2008)
42. Przasnyskie portrety. Część druga (2008; współautor: Piotr Kaszubowski)
43. Śladami przeszłości (2009)
44. Ciechanowscy medycy (2009)
45. Przasnyskie portrety. Część trzecia (2009; współautor: Piotr Kaszubowski)
46. Mojej ziemi (2010: wiersze)
47. Ptaszki na drutach (2011: wiersze)
48. Przasnyskie portrety. Część czwarta (2011; współautor: Piotr Kaszubowski) 

Odznaczony Kawalerskim i Oficerskim Krzyżem OOP oraz licznymi odznaczeniami i dyplomami. Laureat Międzynarodowej i Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej: Polcul Foundation (marzec 1995). W 1993 obdarzono go tytułem Ciechanowianina Roku. Laureat Medalu Stanisława Ostoja-Kotkowskiego za 2009 rok w kategorii Medal Honorowy. 27 czerwca 2010 r. podczas obchodów jubileuszu 80. urodzin odznaczony został medalem Pro Masovia.
Grób Alfreda Borkowskiego na cmentarzu  parafialnym przy ul. Płońskiej w Ciechanowie oznakowany został tabliczką Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej. 25 lutego 2020 r. podczas sesji rady Miejskiej, w sali konferencyjnej Urzędu Miasta w Przasnyszu została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona Alfredowi Borkowskiemu.
Od 2014 r. co dwa lata z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej odbywa się Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Alfreda Borkowskiego. 

BIBLIOGRAFIA
1. Teresa Kaczorowska, Hołd pierwszemu Prezesowi, "Romantyczność. Ciechanowskie Zeszyty Literackie" nr 14, Ciechanów 2012, s. 245-248.
2. Stanisław Kęsik, Panie Kolego, proszę nie odchodzić, Tamże, s. 243-244.
3. Edward Lewandowski, Alfred Borkowski. Szkic biograficzny, Ciechanów 2001.
4. Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 96-97.