Ks. prof. dr hab. Michał Marian Grzybowski

Ks. prof. dr hab. Michał Marian Grzybowski

Michał Marian Grzybowski (ur. 8 września 1937 r. w Starej Wsi w powiecie przasnyskim, zm. 29 czerwca 2023 r. w Warszawie) – ksiądz katolicki, historyk, nauczyciel akademicki, znawca dziejów Kościoła Płockiego.

W 1960 r. ukończył studia w Wyższym Seminarium Duchownym w Płocku i przyjął święcenia kapłańskie. Studiował też w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Był wykładowcą Wyższych Seminariów Duchownych w Płocku i Toruniu, Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, ponadto Mazowieckiej Wyższej Szkoły Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu, Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku oraz Wyższej Szkoły HumanistycznoEkonomicznej we Włocławku. Pełnił funkcję redaktora „Studiów Płockich”. W latach 70. XX wieku był sekretarzem wydziału katechetycznego Kurii Diecezjalnej Płockiej, a także dyrektorem tamtejszej Biblioteki Diecezjalnej i wicedyrektorem Archiwum Diecezjalnego. Mianowany został kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej Płockiej.

Ks. prof. Michał Marian Grzybowski specjalizował się w dziejach Polski, Mazowsza i diecezji płockiej. Był autorem ponad 800 publikacji, w tym 10 tomów monumentalnej serii Duchowieństwo diecezji płockiej. Do najważniejszych jego opracowań można ponadto zaliczyć Wojnę polsko-rosyjską 1920 r. w Płocku i na Mazowszu, Kalendarium życia A. J. Nowowiejskiego biskupa płockiego 1908-1941 czy Martyrologium duchowieństwa diecezji płockiej w latach 1939- 1945. Wśród książek, które napisał były również monografie parafii z powiatu przasnyskiego, biografie kapłanów, wywodzących się z tych stron i broszura Ta ziemia o Nim pamięta. Zacheusz Nowowiejski „Jeż” 1915-1946. Ks. prof. Grzybowski był promotorem kilkuset prac podyplomowych, licencjackich i magisterskich oraz kilkunastu rozpraw doktorskich. Często odwiedzał rodzinne strony, uczestniczył m. in. w Rajdach Gwiaździstych im. Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego w Starej Wsi oraz w sympozjach regionalnych w Janowcu Kościelnym. Należał do autorów „Rocznika Przasnyskiego” – w I tomie z 2014 r. ukazał się jego artykuł Duchowieństwo katolickie podczas I wojny światowej. Wśród wielu odznaczeń, nagród i wyróżnień, jakimi został uhonorowany, jest również statuetka „Przasnyskiego Koryfeusza”, przyznana mu przez Starostwo Powiatowe w Przasnyszu w 2004 r. Ks. prof. Michał Marian Grzybowski spoczął na płockim cmentarzu katolickim przy Al. Kobylińskiego, w grobowcu profesorów WSD.

Roman Hoppe

HOPPE Roman (1908-1979), profesor nauk weterynaryjnych.

Urodził się 9 października 1908 r. w Gniewaniu na Podolu. Ojciec Michał był buchalterem, a matka, Maria z Jurczyńskich, prowadziła dom i zajmowała się wychowywaniem dzieci. Ukończył gimnazjum w Tomaszowie Mazowieckim (matura1927). W 1928 r. rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Rok później przeniósł się na Wydział Weterynaryjny tegoż uniwersytetu. Przez pewien czas łączył studia z asystenturą. W 1935 r. uzyskał dyplom lekarza weterynarii. Po studiach pracował w Katedrze Patologii i Anatomii Patologicznej jako starszy asystent. Tam też (1937) doktoryzował się na podstawie pracy O zmianach histologicznych w nerkach płodu przy brucellozie bydła.
W latach 1937–1939 pracował w Przasnyszu jako powiatowy lekarz weterynarii. W randze podporucznika brał udział w walkach wrześniowych, kończąc je pod Lwowem. Po odbyciu kampanii wrześniowej wrócił do pracy w Przasnyszu, by w 1945 r. ponownie objąć stanowisko powiatowego lekarza weterynarii (do 1948 r.). W l. 1945-1947 pracował dodatkowo jako nauczyciel chemii i fizyki w przasnyskim liceum. Nie przyjął złożonej mu oferty objęcia stanowiska inspektora szkolnego w powiecie. 
W 1946r. odbył w Warszawie przewód habilitacyjny na podstawie pracy Wpływ ułożenia głowy i szyi na kształtowanie się czaszki płodów końskich i płynące stąd wskazania dla rozwiązywania ciężkich porodów u klaczy. W 1947 r. uzyskał tytuł docenta położnictwa zwierząt. Prowadził z tego zakresu wykłady zlecone. W 1948 r. wyprowadził się z Przasnysza i osiedlił w Marysinie Wawerskim. W l. 1948–1953 był konsultantem Ministerstwa PGR do spraw niepłodności klaczy. W 1950 r. został kierownikiem Katedry Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt (od 1952r. w strukturze Wydziału Weterynaryjnego SGGW). W 1954 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w1965 – profesora zwyczajnego. W latach 1956–1958 był prodziekanem, a następnie w latach 1958–1960 dziekanem Wydziału Weterynaryjnego SGGW. W latach 1962–1965 pełnił funkcję prorektora ds. nauki SGGW.
Był zastępcą redaktora naczelnego „Życia Weterynaryjnego”, a w 1955 i 1957 r. prezesem Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych, ponadto członkiem Komitetu Nauk Weterynaryjnych PAN. Udzielał się w Towarzystwie Opieki nad Zwierzętami. 
Za swą działalność naukowo-dydaktyczną i społeczno-zawodową był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. Odznaczony został m. in. Złotym Krzyżem Zasługi (1956) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Złotą Honorową Odznaką Zrzeszenia Lekarzy Weterynarii (1974), Odznaką Zasłużonego Pracownika Rolnictwa (1976), Odznaką Za Wzorową Pracę w Służbie Weterynaryjnej (1966), odznaczeniami zagranicznymi Uczelni Weterynaryjnej w Brnie Ignatiego Josepha Pesincy (1969) oraz AemilaPribyla (1977). Otrzymał nagrodę indywidualną drugiego stopnia Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego (1970), nagrodę zespołową stopnia drugiego Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1974).Jego dorobek naukowy i publicystyczny obejmuje 110 pozycji, w tym prace doświadczalne (61), prace o charakterze referentowo-poglądowym, artykuły i komunikaty naukowe (32), prace podręcznikowe (7), recenzje (4), prace popularno-naukowe (6). 
Rodzinę założył, żeniąc się z Henryką Śliwkowską, której rodzice posiadali gospodarstwo rolne na Zawodziu. Henryka Hoppe (1916-2002) była wieloletnią działaczką harcerską, w l. 1945-46 komendantką Hufca ZHP w Przasnyszu. Z ich związku przyszli na świat synowie, Jan i Andrzej. Obaj osiedlili się w USA. 
Zmarł 1 lutego 1979 r. w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu w Marysinie Wawerskim. 25 czerwca 1983 r. odbyła się uroczystość nadania imienia prof. dr hab. Romana Hoppe lecznicy specjalistycznej w Przasnyszu. Na ścianie budynku odsłonięto tablicę pamiątkową (w październiku 2003 r. przeniesioną do dawnej siedziby starostwa powiatowego), a w Muzeum Historycznym w Przasnyszu zorganizowano poświęconą mu wystawę czasową. Jego imię nosi też jedna z przasnyskich ulic.
BIBLIOGRAFIA
Biogram w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Hoppe.
A. Borkowski, Przasnyskie portrety. Część pierwsza, Przasnysz 2004, s. 49-52.
J. From, Roman Hoppe – przasnyskie karty jego życiorysu, w: Przasnyska Oświata i Kultura w okresach pokoju, Warszawa-Przasnysz 1988, s. 70–74.
W. Krzyżewski, Historia weterynarii Ziemi Przasnyskiej w XIX i XX wieku, Przasnysz 1994, s. 209-223.
W. Krzyżewski, Profesor Roman Hoppe – wybitny położnik i pierwszy kierownik Katedry Położnictwa i Patologii Rozrodu Zwierząt w Warszawie:http://www.muzeumwet.tpzp.xip.pl/index.php?numer=1&nr=2&idww=6. 
K. Millak, Uczelnia Weterynaryjna w Warszawie 1840–1965, Warszawa 1965, s. 311–315.

 

Włodzimierz Rykowski

Włodzimierz Rykowski (ur. 15 stycznia 1915 r. w Szymakach k. Płońska, zm. 14 grudnia 1988 r. w Ciechanowie) – działacz społeczny, regionalista, wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej.
Urodził się w rodzinie prawnika, Heliodora Rykowskiego i Marianny z Zadrożnych. Dzieciństwo spędził w Chorzelach. Ukończył szkołę powszechną w Chorzelach, gimnazjum w Przasnyszu oraz liczne kursy specjalistyczne. Służbę wojskową odbywał w 6 p. p. Legionów im. Józefa Piłsudskiego w Wilnie. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r., 14. września dostał się pod Siedlcami do niewoli niemieckiej. W oflagach na terenie Niemiec przebywał przez cały okres wojny. Do Polski wrócił w 1946 r. Pracował kolejno w Sądzie Grodzkim w Przasnyszu, Zjednoczeniu Budownictwa Wiejskiego w Ciechanowie oraz w Przasnyskim Przedsiębiorstwie Budowlanym. Na emeryturę przeszedł 1 marca 1978 r.
Obok pracy zawodowej intensywnie zajmował się gromadzeniem materiałów dotyczących dziejów Przasnysza i okolic. Był współorganizatorem Powiatowej Komisji Historii, Kultury i Sztuki przy prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Przasnyszu (1957), Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej (1965) i Muzeum Ziemi Przasnyskiej (dziś Muzeum Historyczne w Przasnyszu – 1980, W. Rykowski pracował w nim jako przewodnik). Był prezesem TPZP do 1986 r. Prowadził ożywioną działalność odczytową na tematy regionalne, publikował wiele artykułów dotyczących Przasnysza (m. in. w czasopiśmie "Pięć Rzek", którego był członkiem redakcji). Działał w Mazowieckim Towarzystwie Kultury, którego był współzałożycielem. Uczestniczył w pracach Narodowej Rady Kultury do spraw Regionalnych Towarzystw Kultury oraz w ogólnopolskich kongresach towarzystw regionalnych. Pomagał w tworzeniu Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego. Z jego inicjatywy w powiecie przasnyskim prowadzono badania archeologiczne. Był autorem kilku opracowań dotyczących historii Przasnysza, które pozostały w maszynopisie.
Włodzimierz Rykowski uhonorowany został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, złotą odznaką "Za Opiekę nad Zabytkami", odznakami "Zasłużony Działacz Kultury", "Za zasługi dla województwa warszawskiego", "Za zasługi dla województwa ostrołęckiego" oraz medalem "Za Udział w Wojnie Obronnej 1939".
Włodzimierz Rykowski ożenił się z Elżbietą Ławrowską. Wychował córkę Magdalenę i syna Bronisława, miał czworo wnuków. Zmarł po krótkiej chorobie w ciechanowskim szpitalu. Pochowany został w grobie rodzinnym na przasnyskim cmentarzu parafialnym.
29 października 2019 r., podczas sesji Rady Miejskiej, w sali konferencyjnej Urzędu Miasta w Przasnyszu odsłonięta została tablica poświęcona pamięci Włodzimierza Rykowskiego.
BIBLIOGRAFIA
1. Alfred Borkowski, Piotr Kaszubowski, Przasnyskie portrety. Część druga, Przasnysz - Ciechanów 2008, s. 84-85.
2. Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 894.
3. Stanisław Pajka, Włodzimierz Rykowski - piewca Przasnysza, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego", R. 2, 1988, s. 136-137.
4. Elżbieta Zielińska, Wpisani w historię. Słownik biograficzny województwa ostrołęckiego, Ostrołęka 1990, s. 149-150.

Aleksander Drwęcki

Aleksander Drwęcki (ur. 12 grudnia 1921 r. w Przasnyszu, zm. 26 grudnia 2009 r. tamże) – nauczyciel, regionalista, publicysta historyczny.
Urodził się w rodzinie rzemieślniczej. Był synem Bolesława i Heleny z domu Dzilińskiej. W 1936 r. ukończył Szkołę Podstawową w Przasnyszu. W czasie okupacji był żołnierzem Armii Krajowej. Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Przasnyszu (1949), Państwowe Liceum Pedagogiczne w Mławie (1950; zaocznie), Studium Nauczycielskie w Warszawie (1958; zaocznie) i Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Siedlcach (1978; zaocznie).
Od 1947 do 1962 r. był nauczycielem Szkoły Podstawowej nr 1 w Przasnyszu (dodatkowo pracował jako dekorator w Powiatowym Domu Kultury i Oficerskim Klubie Garnizonowym w Przasnyszu). W latach 1954-72 był kierownikiem Ośrodka Metodycznego, pełnił też funkcję wizytatora metodyka Wydziału Oświaty i Wychowania w Przasnyszu (1972-75). Pracował również jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 3 w Przasnyszu (1975-78), pedagog szkolny w Liceum Ogólnokształcącym w Przasnyszu (1978-1983) i dyrektor Szkoły Podstawowej nr 4 w Przasnyszu (1983-84). Od 1984 r. przebywał na emeryturze.
Aleksander Drwęcki był członkiem Zarządu Powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego (1950-1970), długoletnim przewodniczącym Komisji Historycznej przy Zarządzie Pow. ZNP (1950-1970) i członkiem Okręgowej Komisji Historycznej ZNP w Ostrołęce (1975-1980). Był organizatorem sesji popularnonaukowych poświęconych przasnyskiej oświacie, tajnemu nauczaniu i ruchowi oporu. Organizował Izbę Pamięci Naucz. w Przasnyszu, był kronikarzem ZNP, członkiem Zarządu Powiatowego ZBOWiD (1950-1970), prelegentem i sekretarzem (1970-1985) Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Przez wiele lat dokumentował dzieje najnowsze Przasnysza i okolic, zgromadził ogromną ilość relacji i archiwaliów dotyczących ruchu oporu i oświaty w Przasnyskiem. Zasłużył się również w dziele upamiętniania miejsc walk i męczeństwa. Był autorem lub współautorem kilkunastu książek oraz blisko 100 artykułów zamieszczanych m.in. w „Tygodniku Ostrołęckim” i „Ziemi Przasnyskiej”. Kilka prac opublikował w „Zeszytach Naukowych” Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, którego był członkiem od chwili założenia.
Aleksander Drwęcki był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. Otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Partyzancki, Krzyż AK, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal Zwycięstwo i Wolności, Złoty i Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Medal "Za zasługi dla obronności kraju", Medal "Za udział w wojnie obronnej 1939", Złoty Medal "Za zasługi dla Pożarnictwa", Złotą Odznakę ZNP, Odznakę "Akcji Burza", odznaki: "Za zasługi dla województwa warszawskiego" i "Za zasługi dla województwa ostrołęckiego", "Zasłużony Działacz Kultury". W 2003 r. uhonorowany został statuetką Przaśnika - nagrodą Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej. W 2007 r. wyróżniony został Medalem Stanisława Ostoja-Kotkowskiego w kategorii Medal Honorowy.
Wydał następujące książki:
1. Pamięci tych, którzy żyli z nami, 1987 (z K. Parszewskim).
2. Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w powiecie przasnyskim, 1994.
3. Zbrodnia w Starych Jabłonkach pod Ostródą, 1994.
4. Zbrodnia na grzebowisku końskim, 1994.
5. Ofiary totalitaryzmu na ziemi przasnyskiej, 1994.
6. Przasnyska KOP, 1994.
7. Mord zakładników w Krzynowłodze Małej, 1994
8. Martyrologia społeczeństwa powiatu przasnyskiego w latach wojny i okupacji, 1995.
9. Bitwa oddziału partyzanckiego AK „Łowcy” pod Szlą, 1995.
10. Zarys dziejów oświaty w powiecie przasnyskim, 1997.
11. Monografia Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Przasnyszu (1918-1998), 1998.
12. Dzieje ochotniczych straży pożarnych w powiecie przasnyskim 1881-2001, 2002​.
13. Cmentarz parafialny w Przasnyszu, 2003.
14. Pierwsze organizacje konspiracyjne, 2003.
15. Kurierskimi i nauczycielskimi drogami (wspomnienia), 2008.
16. Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Przasnyskim, 2009.
Aleksander Drwęcki rodzinę założył w 1945 r., poślubiając Janinę Pydyńską (zm. 1978). Miał z nią czworo dzieci: synów Tomasza i Stanisława oraz córki Krystynę i Małgorzatę. Doczekał się ośmiorga wnuków i sześciorga prawnuków. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Przasnyszu.
28 lutego 2019 r. radni miasta Przasnysza podjęli decyzję o nadaniu jednej z nowych przasnyskich ulic imienia Aleksandra Drwęckiego.
BIBLIOGRAFIA
1. Alfred Borkowski, Przasnyskie portrety. Część pierwsza, Przasnysz 2004, s. 36-41.
2. Piotr Kaszubowski, Pan Aleksander, "Tygodnik Przasnyski", nr 30 z 24.07.2018, s. 23.
3. Jerzy Kijowski, W 75-lecie Aleksandra Drwęckiego, "Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego", R. 9, 1995, s. 389-390.
4. Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło 2008, s. 224.
5. Stanisław Pajka, Wpisani w Kurpiowszczyznę i w życie moje, Ostrołęcka 2009, s. 107-110.
6. Stanisław Pajka, Z kręgu ludzi mi życzliwych, Ostrołęka 2011, s. 48-49.