Henryk GARBACKI (1896-1984) – nauczyciel, działacz społeczny

Henryk GARBACKI (1896-1984) – nauczyciel, działacz społeczny

Urodził się 21 października 1896 r. w Łodzi, był synem Andrzeja i Petroneli Garbackich.

Absolwent Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego, studiował również w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie. Legionista, ochotnik 1920 r. Brał udział walkach pod Płockiem, w randze porucznika.

Był dyrektorem Gimnazjum w Dąbiu nad Nerem(1922-1925) i Seminarium Nauczycielskiego w Bodzentynie (1925-1927). Później pracował w Wieluniu i Tomaszowie Mazowieckim. W l. 1933-1939 był nauczycielem w Miejskim Gimnazjum Koedukacyjnym w Przasnyszu. Zorganizował dwie pracownie robót ręcznych i boisko szkolne przy ul. Błonie (dziś Piłsudskiego). Podniósł sport gimnazjalny na wysoki poziom, organizując liczne imprezy, pokazy sportowe i obozy WF. Aresztowany przez Niemców w kwietniu 1940 r. w ramach akcji „Inteligencja” (Intelligenzaktion), był więziony w obozie koncentracyjnym w Dachau od 7 kwietnia 1940 do 2 maja 1945 r. Po wojnie przez kilka lat przebywał w Niemczech Zachodnich.

Był prezesem Związku Artystów Polskich w Monachium. Zorganizował tam wystawę zbiorową malarstwa i grafiki byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W 1945 r. nakładem Komitetu Polskiego w Monachium wydany został Elementarz polski jego autorstwa, do którego wykonał również rysunki. Projektował pocztówki świąteczne.

Potem przez jedenaście lat mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Założył tam firmę zatrudniającą malarzy pokojowych. Przez cały czas pobytu w USA utrzymywał kontakt z Przasnyszem, fundował nagrody pieniężne (w dolarach!) dla wyróżniających się uczniów LO.

Po powrocie do Przasnysza rzucił się w wir pracy społecznej. Był członkiem Zarządu ZBoWiD, w latach 70. prezesem przasnyskiego oddziału Polskiego Związku Wędkarskiego. Należał ponadto do PTTK, ZNP, Polskiego Związku Filatelistów.

Ożenił się z Bronisławą Sarną. Miał córki Henrykę i Zofię.

Zmarł 11 września 1984 r. w Przasnyszu. Pochowany został na miejscowym cmentarzu parafialnym (kwatera 21, rząd 1, nr 11).

BIBLIOGRAFIA

1. A. Drwęcki, Cmentarz parafialny w Przasnyszu, Przasnysz 2003, s. 85.

2. M. Keczmerska, Z dziejów Liceum Ogólnokształcącego im. Komisji Edukacji Narodowej w Przasnyszu, cz. 1, s. 38-39; cz. 2, s. 110-113.

3. Informacje wnuczki Ewy Muszyńskiej, 2023.

Ks. Sylwester Szadkowsk

Ks. Sylwester Szadkowski (ur. 19 lipca 1925 r. w Koliszewie, w parafii Sarbiewo, zm. 26 lutego 2016 r.) – wieloletni proboszcz parafii Skierkowizna, społecznik. Był synem rolników Zygmunta Grzegorza Szadkowskiego i Marianny z Ryfińskich. W 1939 r. ukończył szkołę powszechną w Sochocinie. Wojna przerwała jego dalszą naukę, ale już od 23 stycznia 1945 do 31 stycznia 1946 r. uczestniczył w zajęciach pierwszej i drugiej klasy gimnazjum w Płocku. Trzecią i czwartą klasę gimnazjum oraz liceum ukończył w Niższym Seminarium Duchownym w Płocku (od lutego 1946 r. do czerwca 1949 r.), po czym wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w tym mieście. Brał aktywny udział w życiu artystycznym Seminarium. Święcenia kapłańskie przyjął 11 października 1953 r. w Płocku z rąk ks. bp. Tadeusza Pawła Zakrzewskiego. Pierwszą jego placówką duszpasterską był wikariat w Lubowidzu. Ks. Szadkowski wykazał się tam wielką aktywnością w dziedzinie katechizacji. Z chwilą nieotrzymania zgody na prowadzenie nauki religii w szkole zorganizował punkt nauczania we wsi Bądzyń. Punkt ten jednak został zlikwidowany przez władze państwowe. Od 1 września 1957 r. ks. Sylwester Szadkowski pracował jako administrator parafii w Brwilnie. W czasie jego pracy w Brwilnie został przeprowadzony generalny remont kościoła, wymieniono dach i położono nową blachę cynkową. Ks. Szadkowski poczynił również pewne przygotowania do przyszłej budowy kościoła filialnego  w Maszewie Dużym. Własnym kosztem naprawiał budynki gospodarcze, wyrabiał cegłę na potrzeby wsi, uprawiał również ziemię i ogród. 4 kwietnia 1965 r. objął probostwo w Skierkowiźnie w powiecie przasnyskim. Po przyjeździe do Skierkowizny ks. Szadkowski podjął się wielu prac porządkowych i remontowych przy kościele i cmentarzu grzebalnym. Pod jego kierunkiem w latach 1967-1997 nie tylko oszalowano ściany świątyni z zewnątrz, ale także ozdobiono wnętrze kościoła. Nad nawą główną i prezbiterium wykonano piękne, wspólne sklepienie kolebkowe z kasetonami. Ściany wewnątrz świątyni zostały ozdobnie oszalowane różnymi rodzajami drewna. Ks. Szadkowski sprawił też piękne Stacje Drogi Krzyżowej autorstwa Longina Stadnickiego. Wraz z upiększaniem kościoła prowadził też inne inwestycje. W 1966 r. rozpoczęto budowę nowej, murowanej dzwonnicy. W 1968 r. zostały wykonane w Przemyślu dla parafii trzy dzwony: Matka Boża, św. Andrzej Bobola, św. Izydor. Nowo wybudowaną dzwonnicę poświęcił i konsekrował 9 listopada 1969 r. biskup Piotr Dudziec. W latach 1966-1972 został uporządkowany, powiększony i ogrodzony cmentarz parafialny. Z czasów ks. Szadkowskiego pochodzą także plebania i organistówka. Dzięki proboszczowi powstały asfaltowe drogi dojazdowe do parafii i zaczął dojeżdżać tu autobus. W 1978 r. ks. Sylwester Szadkowski obchodził jubileusz 25-lecia kapłaństwa. Uroczystości jubileuszowe w Skierkowiźnie odbyły się 25 listopada 1978 r. Uczestniczyły w nich siostry szarytki z Przasnysza. W grudniu 1991 r. ksiądz Szadkowski został mianowany ojcem duchownym dekanatu chorzelskiego. Dekretem z 4 maja 1992 r. biskup płocki Zygmunt Kamiński dokonał zmiany sieci dekanalnej diecezji płockiej. Powołał wówczas do istnienia dekanat dzierzgowski, w skład którego weszła parafia Skierkowizna. Ks. Szadkowski został mianowany ojcem duchownym tego dekanatu. 3 lutego 1995 r. został odznaczony tytułem Kanonika Honorowego Kapituły Kolegiackiej Pułtuskiej. W sierpniu 2001 r. ks. Sylwester Szadkowski po 36 latach pracy na stanowisku proboszcza parafii św. Andrzeja Boboli w Skierkowiźnie, przeszedł na emeryturę. Miał wówczas 76 lat. Pozostał w parafii i zamieszkał w organistówce, która stała się domem księdza emeryta. 11 października 2003 r. obchodził w Wyższym Seminarium Duchownym w Płocku złoty jubileusz kapłaństwa. W ostatnich latach życia ks. Szadkowski mocno podupadł na zdrowiu. Zmarł 26 lutego 2016 r. Uroczystości pogrzebowe pod przewodnictwem ks. biskupa Piotra Libery odbyły się we wtorek, 1 marca 2016 r. Ks. Szadkowski spoczął na cmentarzu parafialnym w Skierkowiźnie.  

Bibliografia 
1. Mariusz Celmer, Polityka władz komunistycznych wobec nauczania religii na terenie diecezji płockiej w latach 1950-1956, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2015, t. 7, s. 65-87.
2. Parafia św. Andrzeja Boboli w Skierkowiźnie – „drewniana bazylika”. Historia parafii i kościoła: http://parafia-skierkowizna.pl/historia-parafii-i-kosciola/.
3. Piotr Kaszubowski, Wspomnienia o ks. Sylwestrze Szadkowskim, wieloletnim proboszczu parafii Skierkowizna, „Rocznik Przasnyski” t. 7, Przasnysz 2020, s. 491-493.

Stanisław Czapliński

Stanisław Czapliński (ur. 4 listopada 1820 r. w Leszkowicach na Lubelszczyźnie, zm. 31 stycznia 1914 r. w Warszawie) - ksiądz katolicki, proboszcz w Bogatem i Przasnyszu, wieloletni dziekan dekanatu przasnyskiego.
Był synem „urodzonego” Jana Czaplińskiego i Małgorzaty z Konopków. Uczył się w Białej Podlaskiej, po czym wstąpił do Seminarium Duchownego w Pułtusku. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1843 r. Był wikariuszem w Broku i Krzynowłodze Wielkiej.
Po trzech latach kapłaństwa został proboszczem w Bogatem. W 1877 r. władza duchowna przeniosła go do Przasnysza na proboszcza i dziekana, w miejsce zmarłego ks. Grzegorza Budnego. Przystąpił do restauracji zabytkowego kościoła farnego, prace trwały do 1890 r. W 1889 r. ks. Czapliński powiększył cmentarz grzebalny dokupując grunt od gospodarza  Smolińskiego. Należy wspomnieć o dużym wkładzie jaki ks. Czapliński wniósł w rozwój miasta (wspierał lecznictwo szpitalne, sprowadzając w 1907 r. do Przasnysza siostry szarytki, założył chór parafialny, pisał artykuły o historii i życiu religijnym Przasnysza). W 1900 r. poświęcił kościół pw. św. Stanisława Kostki w Rostkowie. Za jego rządów parafią wystawiona została w Przasnyszu figura św. Rocha (1894).
Ks. Stanisław Czapliński odznaczony został Orderem św. Stanisława IV klasy (1898) i Orderem św. Włodzimierza III klasy (1901).  Władza diecezjalna doceniła go, obdarzając w 1884 r. godnością kanonika honorowego kolegiaty pułtuskiej, a w 1888 r. prałata kapituły płockiej. Przez sześć lat (1892-1898) był delegatem tejże kapituły w kolegium duchownym w Petersburgu.
W 1908 r. został uwolniony od obowiązków dziekana, przekazując ten urząd proboszczowi z Bogatego ks. Ignacemu Dzierżanowskiemu. W 1911 r. zarządzającym parafią przasnyską został ks. Józef Piekut. Ks. Czapliński zachował tytuł proboszcza, pensję i mieszkanie. W 1913 r. obchodził rzadki jubileusz 70-lecia święceń kapłańskich. Gdy jego stan zdrowia się pogorszył, wyjechał do Warszawy, gdzie zmarł. Był najstarszym kapłanem diecezji płockiej i jednym z najstarszych w Królestwie Polskim. Wspomnienia pośmiertne o nim zamieściły liczne gazety regionalne i krajowe, m. in. "Miesięcznik Pasterski Płocki", "Głos Płocki", "Mazur", "Kurier Warszawski". Ks. Stanisław Czapliński pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
W 200. rocznicę urodzin ks. S. Czaplińskiego w kościele farnym w Przasnyszu odprawiona została msza św. za jego duszę. 24 listopada 2020 r. w sali konferencyjnej Urzędu Miasta odsłonięto tablicę pamiątkową poświęcona ks. Stanisławowi Czaplińskiemu jako "Zasłużonemu dla Miasta Przasnysza".

BIBLIOGRAFIA
1. Biogram w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanisław_Czapliński_(ksiądz).
2. Alfred Borkowski, Przasnyskie portrety. Część pierwsza, Przasnysz 2004, s. 29-31.
3. Michał Marian Grzybowski, Duchowieństwo diecezji płockiej. Wiek XIX, tom 2, Płock 2010, s. 88-89.
4. Andrzej Jerzy Papierowski, Jerzy Stefański, Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny, tom 2, Płock 2007, s. 106.
5. Śp. ks. Stanisław Czapliński, "Miesięcznik Pasterski Płocki", 1914, nr 2, s. 77-78.
6. Saturnin Wierzbicki, Byli naszymi duszpasterzami. Kapłani Kościoła Płockiego zmarli w latach 1901-2005, Płock 2005, s. 31.

Krystyna Grotkowska

Janina Krystyna Grotkowska (ur. 1 sierpnia 1935 r. we wsi Budel koło Łaskarzewa, zm. 5 listopada 2015 r. w Przasnyszu) - agrotechnik, działaczka społeczna.
Była córką Piotra Kisiela i Franciszki z domu Jarzyna. Ukończyła szkołę gminną w Łaskarzewie (wcześniej sześć klas w Izdebnie). W 1953 r. została absolwentką Technikum Rolniczego w Sobieszynie, gdzie uzyskała tytuł agrotechnika. W tym samym roku rozpoczęła pracę w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Przasnyszu. W latach 1957-1962 pracowała w Powiatowym Związku Kółek Rolniczych, następnie była kierownikiem skupu i poradnictwa rolniczego w Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Przasnyszu. W 1964 r. została kierownikiem w Warszawskim Przedsiębiorstwie Nasiennym "Centrala Nasienna" Oddział Ciechanów, Ekspozytura Przasnysz; zorganizowała samodzielny Oddział w Przasnyszu. W 1990 r. przeszła na emeryturę. Wspólnie z mężem, Stanisławem Grotkowskim (zmarł w 1991 r.) wychowała dwie córki: Grażyną (z męża Niewiarowską) i Beatę (z męża Kwiatkowską). Miała pięcioro wnuków i dwie prawnuczki.
Aktywność społeczną rozpoczęła w bardzo młodym wieku. Przez kilka kadencji była radną miejską w Przasnyszu, w latach 1963-1970 - radną Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. Od 1973 do 2006 r. pełniła funkcję przewodniczącej Komitetu Obwodowego nr 4, następnie Rady Osiedla nr 5 i Zarządu Osiedla w Przasnyszu.
Od 2003 r. przewodniczyła Zarządowi Rejonowemu Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Przasnyszu i z tej działalności znana była szeroko poza granicami powiatu przasnyskiego. Nieustannie zabiegała o poprawę warunków socjalno-bytowych emerytów oraz o ich uczestniczenie w życiu społeczno-kulturalnym. Bardzo blisko współpracowała ze środowiskami twórczymi powiatu przasnyskiego. Należała do Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej, była aktorką dwóch teatrów amatorskich: Teatru Trzech Pokoleń i Teatru nad Węgierką.
Za swoją pracę zawodową i społeczną uhonorowana była m. in. Srebrną Odznaką „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1964), Odznaczeniem Tysiąclecia, odznaką „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” (1974), Medalem 550-lecia Przasnysza (1977), odznaką „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego” (1979), Złotym Krzyżem Zasługi (1980), odznaką „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego” (1981), Honorową Odznaką Ligi Kobiet (1981), Medalem 40-lecia Polski Ludowej (1984), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1987). W 2009 r. otrzymała nagrodę Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej – „Przaśnika”. W 2011 r. znalazła się wśród dziesięciorga finalistów konkursu "Barwy Wolontariatu" i odebrała wyróżnienie z rąk prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Krystyna Grotkowska pochowana została na cmentarzu parafialnym w Przasnyszu. 28 lutego 2019 r. podczas sesji Rady Miejskiej na sali konferencyjnej Urzędu Miasta w Przasnyszu została odsłonięta tablica pamiątkowa poświęcona jej pamięci.

BIBLIOGRAFIA
1. Alfred Borkowski, Piotr Kaszubowski, Przasnyskie portrety. Część trzecia, Przasnysz - Ciechanów 2009, s. 24-25.
2. Piotr Kaszubowski, Pani Krysia, [w:] Rocznik Przasnyski, tom III, Przasnysz 2016, s. 313-314.
3. Michał Kurach, Mieszkanka Budla zasłużona dla Przasnysza, "Głos. Gazeta Powiatu Garwolińskiego", nr 27, 3.07.2019, s. 26.
4. Stanisław Pajka, Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX-XXI wieku. Część druga, Ostrołęka 2016, s. 84.