Szczepan Adam Dołęga-Zakrzewski (ur. 21 grudnia 1825 r. w Olszewcu, w pow. przasnyskim, zm. w 23 grudnia 1892 r. w Ciechanowie) – ziemianin, działacz społeczny, radca Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Płocku, powstaniec z 1863 r.
Był pierworodnym synem Jana i Scholastyki ze Zberowskich. Ojciec był właścicielem wielu majątków na północnym Mazowszu, m.in. Kamienia, Międzylesia, Sokołowa, Kosmaczewa, Łęgu i innych.
Szczepan ukończył Gimnazjum Klasyczne w Płocku, a następnie Instytut Agronomiczny w Marymoncie.
W 1842 r. został właścicielem dóbr Sokołowo w ówczesnym powiecie przasnyskim. W 1848 r. wziął udział w powstaniu wielkopolskim.
Siedem lat później sprzedał Sokołowo i nabył dobra białyszewskie w pow. sierpeckim (Białyszewo, Szczepanki, Ważyno Kmiece, Piaski Białyszewskie), obejmujące ok. 960 ha.
Wziął udział w powstaniu styczniowym 1863 r. Stanął na czele 5-osobowego oddziału, który sam wyekwipował w konie i w broń. Walczył z nim u boku Tomasza Kolbego, biorąc udział w potyczkach na terenie powiatów mławskiego, przasnyskiego i ciechanowskiego.
Jego majątek był jednym z istotnych ośrodków udzielających materialnej pomocy powstańcom na północnym Mazowszu.
Po przegranej bitwie pod Rydzewem 5 maja 1863 r., w której zginął Tomasz Kolbe, Szczepan, wraz z jednym ze swoich ludzi, ukrywał się w okolicznych dworach.
Za udział w Powstaniu był represjonowany. Miejscowe władze carskie oskarżyły go o wspomaganie powstańców i został obciążony kontrybucją, co odbiło się na stanie jego majątku.
W 1867 r. został wybrany radcą Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Płocku. W 1884 r. był ławnikiem Sądu Gminnego Okręgu I, który obejmował gminy Borkowo, Białyszewo, Kossemin i Lisewo.
W 1891 r. został zmuszony do sprzedania swych zadłużonych dóbr. Osiadł w Ciechanowie, gdzie wkrótce zmarł. Został pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu przy ul. Płońskiej.
Żonaty był dwukrotnie: po raz pierwszy z Teofilą Elżbietą Zakrzewską, córką Franciszka Ksawerego z Mokrska, a następnie z Józefą Smoleńską, córką Juliana z Setropia. Z obiema żonami miał dwanaścioro dzieci, które osiągnęły wiek dojrzały.
Jego córką z drugiego małżeństwa była Maria Zakrzewska-Raniecka (1881-1971), znana ciechanowska działaczka społeczna i oświatowa, założycielka pierwszej w mieście biblioteki.
BIBLIOGRAFIA
Biogram w Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Szczepan_Dołęga-Zakrzewski.
B. Umińska, Gloria Victis!: https://muzeumciechanow.pl/gloria-victis/.
M. J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego: http://www.sejm-wielki.pl/b/zi.4.124.oa1.